Romani “Stina e thatë”, sjellë në shqip nga Botime Pegi rrëfen kujtimet e një historie
dashurie të pazakontë. Në Kontinentin e Zi gjithçka mund të ndodhë: Ana, një
grua 62-vjeçare me origjinë nga një vend i vogël i Europës Qendrore takon
Ismaelin, një 27-vjeçar afrikan, i rritur rrugëve, ku shpesh ka rënëpre e
abuzimit. Ajo vendos të ndajë me të një përvojë të fortë dashurie që bazohet te
epshi, dëshpërimi, vetmia dhe magjia. Që të dy i bashkon një fëmijëri e trishtë
e pamundur për t’u harruar dhe stina e thatë, harmattan-i, gjatë së cilës as natyra as dashuria s’është në
gjendje të lulëzojë. Shpejt, Ana do ta kuptojë që zbrazëtia mes tyre nuk vjen
nga ngjyra e lëkurës apo nga diferenca e moshës, por nga ndryshimet kulturore të
dy botëve së cilave u përkasin. Seksi nuk e shuan dot vetminë dhe sekretet e
ndrydhura të së shkuarës,të cilat shpërfaqen në një botëqë ajo e konsidoren si
më mizore dhe njëkohësisht edhe më të pafajshme se të sajën.
I shkruar me qartësi e kthjelltësi si një rrëfim i
alternuar i të dyja anëve të një marrëdhënieje, romani gërshetohet me realizmin
magjik dhe fragmente të spikatura të realitetit politik afrikan.
Shumë prej kritikëve janë shprehur se se “Stina e thatë” është një sixhade larmingjyrëshe,
e gërshetuar me elemente të dy botëve të ndryshme, dy jetë kryekëput të
ndryshme. Është më shumë se rrëfimi i një historie të pazakontë mes një të
moshuare të bardhë dhe një djaloshi afrikan, që të dy të shënjuar nga përvoja
post-traumatike. Është një stil i pjekur, kritik dhe i paimitueshëm me një
vizion të plotë të shoqërisë së sotme afrikane.
...Babnik ka shkruar një roman të paharrueshëm, në të
cilin vetë protagonistët janë të vetëdijshëm për mundësitë që u ka krijuar
fantazia [...] Duke i kthyer protagonistët në rrëfyes të ndërgjegjshëm të
historive të tyre, Babnik kremton artin e të shkruarit letërsi dhe i fton
lexuesit të bëjnë të njëjtën gjë. Për të vlerësuar këtë roman të pazakontë,
duhet të lëmë pas kërkimin për një “narrator të besueshëm” dhe të zbavitemi me
zbukurimin dhe hapësirën e pakufishme të fantazisë njerëzore.
Ky roman, i vendosur në sfondin e harmattan-it, stinës së thatë në Afrikën perëndimore, duhet lexuar
patjetër nga të gjithë ata që arrijnë të shijojnë një stil letrar të shkëlqyer
me personazhe të forta dhe të zjarrta.
Vetë Ana është e trazuar dhe nuk di se çfarë duhet të bëjë.
Pikëpyetje të shumta i lindin nga prania e atij djaloshi dhe rrjedha e
çuditshme që po merr historia e tyre.
Ajo u ngrit ngadalë
nga karrigia dhe kryqëzoi duart mbi gjoks. Në fill të këmishës, po mërdhinte;
megjithatë e dinte se i ftohti nuk vinte nga dhoma, por nga brenda saj. E dinte
gjithashtu se sa banale ishte kjo skenë – ajo në një cep të dhomës, ai në cepin
tjetër. Në fakt, e vetmja pamje përtej dritares ishte çatia e shtëpisë
përballë, kështu që ai nuk kishte ç’të shihte përpos vetes. Në këtë botë ka
plot gjëra më të rëndësishme sesa ti. Ku e kishte psonisur atë shprehje? Mos
vallë në ndonjë film? Mirëpo ajo nuk kishte flokë të artë si platini, por flokë
të zakonshëm, të lidhur me një kapëse të praruar; dhe ijët e tij nuk ishin ato
të heroit të fuqishëm të një filmi, me të cilin ajo do të kishte një fëmijë.
Zgjidhje nuk jepet asnjëherë, gjithçka ndodh është jeta në
thelbin e saj më të vërtetë.
Gabriela Babnik (1979) është shkrimtare,
kritike letrare dhe përkthyese sllovene. Pas studimeve për letërsi të krahasuar
në Universitetin e Lubjanës, ka udhëtuar në Afrikë dhe sidomos në Nigeri e
Burkina Faso, që u kthye në një vend frymëzues për veprat e saj. Ajo shkruan e
boton rregullisht artikuj për gazetat më të mëdha në Slloveni. Ka botuar katër
romane, të vlerësuar nga kritika dhe lexuesit sllovenë e
europianë.