Pages

12/09/2011

SHENJTËT


 Nga Dino Buzzati


Shenjtët kanë secili nga një shtëpizë përgjatë lumit, me një ballkon që sheh mbi oqean. Ky oqean është Zoti. Verës, kur bën shume nxehtë, ata zhyten në ujrat e kaltra të oqeanit, ne atë ujë që është Zoti vetë.
Sapo marrin vesh që po vjen ndonjë shenjt i ri, menjëherë fillon puna për ndërtimin e një shtëpize të re, përkrah të tjerave.Kësisoj ato ndjekin njëra tjetrën, përgjatë bregdetit, pa fund. Hapësira sigurisht nuk mungon.
Edhe Shën Gançiloja, me të mbërritur në vend pas emërimit, e gjeti shtëpizën e vet gati, njësoj si të tjerat,  me mobilje, ndërresa, enë kuzhine, ndonjë libër të bukur dhe gjithçka tjetër që nevojitet.Varur në mur ishte dhe një mizëpërzënëse e lezetshme, sepse në atë zonë gëlonin plot miza, por jo të bezdisshme.

Gançiloja nuk ishte ndonjë  shenjt i famshëm, kishte jetuar përulësisht, si fshatar i thjeshtë dhe vetëm pas vdekjes, dikush ishte kujtuar për mirësinë  që kish patur ai njeri, që rrëzëllinte tre-katër metra përreth. Famullitari, pa patur shumë besim tek e vërteta, kishte ndërmarrë hapat e para për proçesin e lumnimit. Qysh atëherë kishin kaluar rreth 200 vjet.
Por në gjirin e thellë të Kishës, hap pas hapi e pa u ngutur, proçesi kishte shkuar përpara. Peshkopët dhe Papët vdisnin njëri pas tjetrit dhe të tjerë ua zinin vendin. Sidoqoftë, dosja e  Gançilos kalonte nga një zyrë në tjetrën, gjithnjë lart e më lart. Kushedi ç'dorë misterioze kishte hedhur një frymë mëshire mbi ato shkresurina, tashmë të zverdhura, dhe nuk kish prelat që të mos i bënin përshtypje, sapo u binin ne dorë. Kjo shpjegon pse nuk e linin pas dore këtë mesele. Derisa një mëngjes, ikona e fshatarit rrethuar nga një kornizë rrezesh të arta, u ngrit në sheshin Shën Pjetër në një lartësi të madhe dhe, atje poshtë, vetë Ati i Shenjtë këndoi psallmin e lavdisë, duke e ngritur Gançilon në madhështinë e altarëve.
Në fshatin e tij u bënë festa të mëdha dhe një studiues i historisë vendase pandehu se pat  zbuluar shtëpinë ku kishte lindur, rritur e vdekur Gançiloja, shtëpi që u shndërrua në një biçim muzeu fshati. Por meqënëse askush s’kujtohej më për të e të gjithë të afërmit kishin ndërruar jetë, popullariteti i shenjtit të ri s’e pati të gjatë. Prej kohësh që s'mbahen mend, fshati kishte nderuar si mbrojtësin e vet një tjetër shenjt, Markolinon, që për të puthur statujën e të cilit, me famë çudibërëse, vinin pelegrinë edhe nga krahina tepër te largëta. Pikërisht pranë kapelës madhështore të Shën Markolinos, që gëlonte nga ex voto dhe qirinjtë e ndezur, qe ndërtuar altari i ri i Gançilos. Por kush ia vinte veshin? Kush gjunjëzohej për t'u lutur? Tani, pas 200 vjetësh, ai ishte një figurë tepër e zbehtë! Asgjë nuk ta nxiste përfytyrimin.
Ndërkohë, Gançiloja që s'e kishte parashikuar kurrë një nder të të tillë, u vendos në shtëpizën e vet dhe, i ulur në ballkon, në diell, soditi me ëndje oqeanin që frymëmerrte i qetë dhe i gjithpushtetshëm.
Sakaq, mëngjesin tjetër, i zgjuar herët, pa një postier me uniformë, mbërritur me biçikletë,  tek hynte në shtepizën pranë me një pako të madhe në duar; Pastaj kaloi tek shtëpia fqinjë, për të lënë edhe atje një tjetër pako; Kështu edhe në shtëpizat e tjera derisa i humbi fare nga sytë; kurse  atij, asgjë!
Meqë kjo gjë u përsërit edhe në ditët në vazhdim, Gançiloja, kureshtar, i bëri shenjë postierit që të afrohej dhe e pyeti:
-  Më fal, po çfarë u çon çdo mëngjes gjithë shokëvë të mi, ndërsa mua nuk më sjell kurrë asgjë?
 - Është posta – iu gjej ai duke hequr borsalinën në shenjë respekti. - Unë jam postieri.
-Ç'postë? Kush e dërgon?
 Këtu postieri buzëqeshi dhe bëri një gjest si për të treguar ata të anës tjetër, ata atje, përtej, njerëzit atje poshtë në botën e vjetër.
-Peticione? - pyeti Shën Gançiloja, që filloi të kuptonte diçka.
-Peticione, po, lutje, kërkesa të çdo lloji,  - tha postieri me ton shpërfillës sikur të qe fjala për çikërrima, për të mos e dëshpëruar shenjtin e ri.
-Po kaq shume vijnë çdo ditë?
Postieri do të kishte dashur t'i thoshte se ajo ishte një stinë e vdekur dhe, në ditët e pikut, vinin dhjetra, njëzet herë më shumë se aq. Por duke menduar që Gançiloja do të ndihej keq e kaloi me një " Epo,varet sipas rastit". Mandej gjeti një shkas për t'ia mbathur.
E vërteta është se Shën Gançilos nuk i lutej askush. Sikur të mos ekzistonte fare. Asnjë letër, asnjë pusullë,  as edhe një kartolinë, madje. Dhe ai, duke parë çdo mëngjes gjithë ato pliko për kolegët e tij, jo se ishte ziliqar, sepse zemra e tij nuk  ishte e zonja per te tilla ndjenja, por sigurisht që ndihej keq, thuajse e brente ndërgjegja që rrinte aty kot më kot, pa bërë asgjë, ndërsa të tjerët merreshin me një sërë punësh; shkurt, i dukej se e hante tradhëtisht bukën e shenjtëve.( ishte një bukë e veçantë, pak më e mirë se ajo e fatlumëve të zakonshëm.)
Kjo brengë, një ditë, e shpuri të përgjonte në rrethinat e njërës prej shtëpizave më të afërta, prej nga vinte një tik-tak i çuditshëm.
- Oh, hyr të lutem, eja, i dashur, ai poltron aty është boll i rehatshëm. Më fal, sa të mbaroj një punë të vockel dhe erdha menjëherë! - i tha kolegu me përzemërsi.
Mandej, kaloi në dhomën ngjitur ku me një shpejtësi që të linte pa mend i diktoi stenografit një duzinë letrash dhe urdhrash shërbimi, të cilat sekretari nxitoi t'i shtypte në makinë. Paskëtaj u kthye tek Gançiloja:
-Eh, mor i dashur, me gjithë ato letra që vijnë pa një grimë organizimi, do të ishte goxha punë e ngatërruar.Tani eja me mua të të tregoj skedarin tim të ri elektronik, me skeda me vrima.
Shkurt, u tregua shumë i sjellshëm.
Doemos, Gançiloja s'kishte nevojë për skeda me "vrimë" dhe u kthye në shtëpi zemërlëshuar. Dhe mendonte:  "Si është e mundur që asnjë nuk ka nevojë për mua? Mund të isha i dobishëm që ç'ke me të. Po sikur të bëja ndonjë mrekulli të vogël, sa për të tërhequr vëmendjen?"
U tha, u bë! I lindi ideja t'i lëvizte sytë portretin të  vet në kishën e fshatit. Para altarit të Shën Gançilos  nuk shkonte kurrë njeri, por rastësisht aty  po kalonte Memo Tança, budallai i fshatit, i cili pa portretin tek i rrotulloheshin sytë dhe zuri të bërtiste me sa kish në kokë për këtë mrekulli që po ndodhte.
Në të njëjtën kohë, me shpejtësi rrufeje, gjë që iu lejohej edhe nga pozicioni i tyre shoqëror, dy-tre shenjtorë shkuan tek Gançiloja dhe me shumë mirësi i lanë të kuptonte që duhej të hiqte dorë; jo se kish ndonjë të keqe, por ato lloj mrekullish, për shkak të natyrës jo serioze, s'para i kishin shumë për zemër atje në alto loco. Ata flisnin pa asnje fije keqdashjeje, po si mund t'i bënte këto gjëra, sidomos ky i ardhuri i fundit, që i kryente mrekullitë tak-fak, me zhdërvjelltësinë më të madhe, mrekulli që atyre u kushtonin gjithë atë mund të mallkuar.
Shën Gançiloja sigurisht që hoqi dorë dhe, poshtë në fshat, njerëzit e mbledhur nën britmat e idiotit e vëzhguan gjatë portretin pa zbuluar asgjë te pazakontë. Andaj u larguan të zhgënjyer dhe për pak Memo Tança do t’kish ngrënë një dru të shëndoëshë.
Atëherë Gançiloja mendoi të tërhiqte vëmendjen me diçka më të vogël dhe poetike. Dhe bëri të lulëzonte  një trëndafil shumë të bukur mbi gurin e varrit të tij të vjetër, që ishte ndrequr me rastin e shenjtërimit të tij, por që tani ishte braktisur sërish. Fati i tij i keq e donte që askush të mos e pikaste mrekullinë. Kapelani i varrezës, kur e pa trëndafilin, u hodh me vrap tek varrmihësi dhe e ngriti peshë:  "Të paktën për varrin e Shën Gançilos mund të kujdesesh, apo jo? Turp të kesh, dembel, që më mirë mos qofsh! Kalova tani andej dhe ishte mbushur plot me barëra të këqija." Dhe varrmihësi nxitoi t'i këpuste të gjitha filizat e trëndafilit.
Për të qenë fare i sigurtë, Gançiloja iu kthye mrekullisë më tradicionale: Të verbrit të parë që kaloi para altarit të tij, i riktheu shikimin.
Por as këtë herë nuk i eci mbarë, sepse askujt nuk i shkoi ndër mend që kjo mrekulli të ishte vepër e Gançilos dhe të gjithë nderuan Shën Markolinon, që e kishte altarin aty pranë. Aq i madh qe entuziazmi, saqë e morën në krahë statujën e Shën Markolinos, e cila peshonte nja dy kuintalë dhe, në proçesion, e shëtitën në të gjitha udhët e fshatit, nën tingujt e kambanave. Altari i Shën Gançilos mbeti, me tepër se kurrë, i harruar dhe i shkretë.
Atëherë Gançiloja tha me vete: "Më mirë të dorëzohem, duket që askujt nuk i bie ndër mend për mua." Dhe u ul në ballkon duke kundruar oqeanin që, tek e mbramja, i falte ndjesi të madhe lehtësimi.
Ndërsa sodiste dallgët, dëgjoi të trokitura në derë, tak –tak! Shkoi ta hapte. Ishte Markolinoja dora vetë, që donte të shfajësohej.
Markolinoja ishte goxha burrë, i shkëlqyer, i gjallë dhe plot humor:
-Ç'të bësh i dashuri im, Gançilo? Unë s'kam faj fare. Erdha, sepse nuk dua që ti të mendosh që...
- Ç'thua ashtu? - ia ktheu Gançilo duke qeshur, fort i ngushëlluar nga kjo vizitë.
- E shikon? - tha përsëri Markolinoja. – Unë jam kopuk, e megjithatë nuk më ndahen nga mëngjesi në darkë. Ti je shumë më i shenjtë se unë, e prapëseprapë të lënë pasdore. Duhet të bësh durim, vëlla, në këtë botë të ndyrë! - dhe i binte krahëve Gançilos me dashuri.
- Po pse s’hyn brenda? Pas pak do të erret e do të freskohet; eja të ndezim zjarrin dhe të hamë darkë bashkë.
-Me kënaqësi, me shumë kënaqësi, përnjëmend, - u përgjigj Markolinoja.
 Hynë brenda, prenë drutë dhe ndezën zjarrin, me pak mundim, në fakt, sepse drutë ishin ende të njomë. Por fry e fry, më në fund u ngrit një flakë e bukur. Atëherë, sipër zjarrit Gançiloja vuri tenxheren me ujë për supën, e ndërkohë që prisnin të ziente, të dy u ulën mbi nim duke ngrohur gjunjët e duke biseduar përzemërsisht.
Nga oxhaku filloi të dilte një fjollë e hollë tymi, ai tym ishte Zoti.


©Përktheu: Aida Baro

1 comment:

Unknown said...

Te lumte Aida. Per zgjedhjen dhe perkthimin!