Nga Dino Buzzati
Shenjtët kanë secili nga një shtëpizë
përgjatë lumit, me një ballkon që sheh mbi oqean. Ky oqean është Zoti. Verës,
kur bën shume nxehtë, ata zhyten në ujrat e kaltra të oqeanit, ne atë ujë që
është Zoti vetë.
Sapo marrin vesh që po vjen ndonjë
shenjt i ri, menjëherë fillon puna për ndërtimin e një shtëpize të re, përkrah
të tjerave.Kësisoj ato ndjekin njëra tjetrën, përgjatë bregdetit, pa fund. Hapësira
sigurisht nuk mungon.
Edhe Shën Gançiloja, me të mbërritur në
vend pas emërimit, e gjeti shtëpizën e vet gati, njësoj si të tjerat, me mobilje, ndërresa, enë kuzhine, ndonjë
libër të bukur dhe gjithçka tjetër që nevojitet.Varur në mur ishte dhe një mizëpërzënëse
e lezetshme, sepse në atë zonë gëlonin plot miza, por jo të bezdisshme.
Gançiloja nuk ishte ndonjë shenjt i famshëm, kishte jetuar përulësisht, si fshatar i thjeshtë dhe vetëm pas vdekjes, dikush ishte kujtuar për mirësinë që kish patur ai njeri, që rrëzëllinte tre-katër metra përreth. Famullitari, pa patur shumë besim tek e vërteta, kishte ndërmarrë hapat e para për proçesin e lumnimit. Qysh atëherë kishin kaluar rreth 200 vjet.
Por në gjirin e thellë të Kishës, hap
pas hapi e pa u ngutur, proçesi kishte shkuar përpara. Peshkopët dhe Papët vdisnin njëri pas tjetrit dhe të tjerë ua zinin vendin.
Sidoqoftë, dosja e Gançilos kalonte nga një zyrë në tjetrën, gjithnjë
lart e më lart. Kushedi ç'dorë misterioze kishte hedhur një frymë mëshire mbi
ato shkresurina, tashmë të zverdhura, dhe nuk kish prelat që të mos i bënin përshtypje,
sapo u binin ne dorë. Kjo shpjegon pse nuk e linin pas dore këtë mesele. Derisa
një mëngjes, ikona e fshatarit rrethuar nga një kornizë rrezesh të arta, u
ngrit në sheshin Shën Pjetër në një lartësi të madhe dhe, atje poshtë, vetë Ati
i Shenjtë këndoi psallmin e lavdisë, duke e ngritur Gançilon në madhështinë e
altarëve.
Në fshatin e tij u bënë festa të mëdha
dhe një studiues i historisë vendase pandehu se pat zbuluar shtëpinë ku kishte lindur, rritur e vdekur
Gançiloja, shtëpi që u shndërrua në një biçim muzeu fshati. Por meqënëse askush
s’kujtohej më për të e të gjithë të afërmit kishin ndërruar jetë, popullariteti
i shenjtit të ri s’e pati të gjatë. Prej kohësh që s'mbahen mend, fshati kishte
nderuar si mbrojtësin e vet një tjetër shenjt, Markolinon, që për të puthur
statujën e të cilit, me famë çudibërëse, vinin pelegrinë edhe nga krahina tepër
te largëta. Pikërisht pranë kapelës madhështore të
Shën Markolinos, që gëlonte nga ex voto
dhe qirinjtë e ndezur, qe ndërtuar altari i ri i Gançilos. Por kush ia vinte
veshin? Kush gjunjëzohej për t'u lutur? Tani, pas 200 vjetësh, ai ishte një
figurë tepër e zbehtë! Asgjë nuk ta nxiste përfytyrimin.
Ndërkohë, Gançiloja që s'e kishte
parashikuar kurrë një nder të të tillë, u vendos në shtëpizën e vet dhe, i ulur
në ballkon, në diell, soditi me ëndje oqeanin që frymëmerrte i qetë dhe i
gjithpushtetshëm.
Sakaq, mëngjesin tjetër, i zgjuar herët,
pa një postier me uniformë, mbërritur me biçikletë, tek hynte në shtepizën pranë me një pako të
madhe në duar; Pastaj kaloi tek shtëpia fqinjë, për të lënë edhe atje një
tjetër pako; Kështu edhe në shtëpizat e tjera derisa i humbi fare nga sytë;
kurse atij, asgjë!
Meqë
kjo gjë u përsërit edhe në ditët në vazhdim, Gançiloja, kureshtar, i bëri shenjë
postierit që të afrohej dhe e pyeti:
- Më fal,
po çfarë u çon çdo mëngjes gjithë shokëvë të mi, ndërsa mua nuk më sjell
kurrë asgjë?
-
Është posta – iu gjej ai duke hequr borsalinën në shenjë respekti. - Unë jam
postieri.
-Ç'postë?
Kush e dërgon?
Këtu
postieri buzëqeshi dhe bëri një gjest si për të treguar ata të anës tjetër, ata
atje, përtej, njerëzit atje poshtë në botën e vjetër.
-Peticione? - pyeti Shën Gançiloja, që
filloi të kuptonte diçka.
-Peticione, po, lutje, kërkesa të çdo
lloji, - tha postieri me ton shpërfillës
sikur të qe fjala për çikërrima, për të mos e dëshpëruar shenjtin e ri.
-Po kaq shume vijnë çdo ditë?
Postieri do të kishte dashur t'i
thoshte se ajo ishte një stinë e vdekur dhe, në ditët e pikut, vinin dhjetra,
njëzet herë më shumë se aq. Por duke menduar që Gançiloja do të ndihej keq e
kaloi me një " Epo,varet sipas rastit". Mandej gjeti një shkas për
t'ia mbathur.
E vërteta është se Shën Gançilos nuk i lutej
askush. Sikur të mos ekzistonte fare. Asnjë letër, asnjë pusullë, as edhe një kartolinë, madje. Dhe ai, duke
parë çdo mëngjes gjithë ato pliko për kolegët e tij, jo se ishte ziliqar, sepse
zemra e tij nuk ishte e zonja per te tilla ndjenja, por sigurisht që
ndihej keq, thuajse e brente ndërgjegja që rrinte aty kot më kot, pa bërë
asgjë, ndërsa të tjerët merreshin me një sërë punësh; shkurt, i dukej se e
hante tradhëtisht bukën e shenjtëve.( ishte një bukë e veçantë, pak më e mirë
se ajo e fatlumëve të zakonshëm.)
Kjo brengë, një ditë, e shpuri të përgjonte
në rrethinat e njërës prej shtëpizave më të afërta, prej nga vinte një tik-tak
i çuditshëm.
-
Oh, hyr të lutem, eja, i dashur, ai poltron aty është boll i rehatshëm. Më fal,
sa të mbaroj një punë të vockel dhe erdha menjëherë! - i tha kolegu me
përzemërsi.
Mandej,
kaloi në dhomën ngjitur ku me një shpejtësi që të linte pa mend i diktoi
stenografit një duzinë letrash dhe urdhrash shërbimi, të cilat sekretari nxitoi
t'i shtypte në makinë. Paskëtaj u kthye tek Gançiloja:
-Eh,
mor i dashur, me gjithë ato letra që vijnë pa një grimë organizimi, do të ishte
goxha punë e ngatërruar.Tani eja me mua të të tregoj skedarin tim të ri
elektronik, me skeda me vrima.
Shkurt,
u tregua shumë i sjellshëm.
Doemos,
Gançiloja s'kishte nevojë për skeda me "vrimë" dhe u kthye në shtëpi
zemërlëshuar. Dhe mendonte: "Si është e mundur që asnjë nuk ka nevojë për mua? Mund
të isha i dobishëm që ç'ke me të. Po sikur të bëja ndonjë mrekulli të vogël, sa
për të tërhequr vëmendjen?"
U tha, u bë! I lindi ideja t'i lëvizte sytë
portretin të vet në kishën e fshatit. Para altarit të Shën Gançilos
nuk shkonte kurrë njeri, por rastësisht aty po kalonte Memo Tança, budallai i fshatit, i cili
pa portretin tek i rrotulloheshin sytë dhe zuri të bërtiste me sa kish në kokë
për këtë mrekulli që po ndodhte.
Në të njëjtën kohë, me shpejtësi
rrufeje, gjë që iu lejohej edhe nga pozicioni i tyre shoqëror, dy-tre shenjtorë
shkuan tek Gançiloja dhe me shumë mirësi i lanë të kuptonte që duhej të hiqte
dorë; jo se kish ndonjë të keqe, por ato lloj mrekullish, për shkak të natyrës
jo serioze, s'para i kishin shumë për zemër atje në alto loco. Ata flisnin pa asnje fije keqdashjeje, po si mund t'i
bënte këto gjëra, sidomos ky i ardhuri i fundit, që i kryente mrekullitë
tak-fak, me zhdërvjelltësinë më të madhe, mrekulli që atyre u kushtonin gjithë
atë mund të mallkuar.
Shën Gançiloja sigurisht që hoqi dorë
dhe, poshtë në fshat, njerëzit e mbledhur nën britmat e idiotit e vëzhguan
gjatë portretin pa zbuluar asgjë te pazakontë. Andaj u larguan të zhgënjyer dhe
për pak Memo Tança do t’kish ngrënë një dru të shëndoëshë.
Atëherë Gançiloja mendoi të tërhiqte
vëmendjen me diçka më të vogël dhe poetike. Dhe bëri të lulëzonte një
trëndafil shumë të bukur mbi gurin e varrit të tij të vjetër, që ishte ndrequr
me rastin e shenjtërimit të tij, por që tani ishte braktisur sërish. Fati i tij i keq e donte që askush të mos e pikaste
mrekullinë. Kapelani i varrezës, kur e pa trëndafilin, u hodh me vrap tek varrmihësi
dhe e ngriti peshë: "Të paktën për varrin e Shën Gançilos mund të
kujdesesh, apo jo? Turp të kesh, dembel, që më mirë mos qofsh! Kalova tani
andej dhe ishte mbushur plot me barëra të këqija." Dhe varrmihësi nxitoi
t'i këpuste të gjitha filizat e trëndafilit.
Për
të qenë fare i sigurtë, Gançiloja iu kthye mrekullisë më tradicionale: Të
verbrit të parë që kaloi para altarit të tij, i riktheu shikimin.
Por
as këtë herë nuk i eci mbarë, sepse askujt nuk i shkoi ndër mend që kjo
mrekulli të ishte vepër e Gançilos dhe të gjithë nderuan Shën Markolinon, që e
kishte altarin aty pranë. Aq i madh qe entuziazmi, saqë e morën në krahë
statujën e Shën Markolinos, e cila peshonte nja dy kuintalë dhe, në proçesion,
e shëtitën në të gjitha udhët e fshatit, nën tingujt e kambanave. Altari i Shën
Gançilos mbeti, me tepër se kurrë, i harruar dhe i shkretë.
Atëherë
Gançiloja tha me vete: "Më mirë të dorëzohem, duket që askujt nuk i
bie ndër mend për mua." Dhe u ul në ballkon duke kundruar oqeanin që, tek
e mbramja, i falte ndjesi të madhe lehtësimi.
Ndërsa
sodiste dallgët, dëgjoi të trokitura në derë, tak –tak! Shkoi ta hapte. Ishte
Markolinoja dora vetë, që donte të shfajësohej.
Markolinoja
ishte goxha burrë, i shkëlqyer, i gjallë dhe plot humor:
-Ç'të
bësh i dashuri im, Gançilo? Unë s'kam faj fare. Erdha, sepse nuk dua që ti të
mendosh që...
-
Ç'thua ashtu? - ia ktheu Gançilo duke qeshur, fort i ngushëlluar nga kjo
vizitë.
-
E shikon? - tha përsëri Markolinoja. – Unë jam kopuk, e megjithatë nuk më
ndahen nga mëngjesi në darkë. Ti je shumë më i shenjtë se unë, e prapëseprapë
të lënë pasdore. Duhet të bësh durim, vëlla, në këtë botë të ndyrë! - dhe i
binte krahëve Gançilos me dashuri.
-
Po pse s’hyn brenda? Pas pak do të erret e do të freskohet; eja të ndezim zjarrin
dhe të hamë darkë bashkë.
-Me
kënaqësi, me shumë kënaqësi, përnjëmend, - u përgjigj Markolinoja.
Hynë
brenda, prenë drutë dhe ndezën zjarrin, me pak mundim, në fakt, sepse drutë
ishin ende të njomë. Por fry e fry, më në fund u ngrit një flakë e bukur.
Atëherë, sipër zjarrit Gançiloja vuri tenxheren me ujë për supën, e ndërkohë
që prisnin të ziente, të dy u ulën mbi nim duke ngrohur gjunjët e duke biseduar
përzemërsisht.
Nga
oxhaku filloi të dilte një fjollë e hollë tymi, ai tym ishte Zoti.
©Përktheu: Aida Baro
1 comment:
Te lumte Aida. Per zgjedhjen dhe perkthimin!
Post a Comment