NËSE NJË NATË DIMRI NJË UDHËTAR

Nga Italo Calvino

Kapitulli I

Tash po fillon të lexosh romanin e ri të Italo Calvino-s, “Nëse një natë dimri, një udhëtar”. Merre shtruar. Përqëndrohu. Largo nga vetja çdo mendim tjetër. Le të bjerret  bota vagëllimthi rreth e përqark teje. Derën bën mirë ta mbyllësh; matanë, televizori rri gjithherë ndezur. Thuaju dhe të tjerëve, prerazi: “Jo, nuk dua të shoh televizor!” Ngrije zërin, se ndryshe nuk ta vë veshin njeri:  “Hej, unë po lexoj! Nuk dua të më shqetësojë njeri!” Ndoshta nuk të kanë dëgjuar, me gjithë atë zallahi; thirr më fort, bërtit: “Unë po filloj të lexoj romanin e ri të Italo Calvino-s!” Ose nëse s’do, mos thuaj gjë fare, shpresojmë të të lënë të qetë.

Gjej pozicionin më të rehatshëm: ulur, mbështetur, mbledhur kruspull, shtrirë. Shtrirë në shpinë, i kthyer në ijë, apo barkazi. Në kolltuk, në divan, në karrigen lëkundëse, në  karrigen e plazhit, në pufe.  Në hamak, nëse ke ndonjë syresh. Mbi shtrat, natyrisht, ose brenda në shtresa. Mund të rrish edhe kokëposhtë, në pozicionin e jogës. Me librin kthyer përmbys, kuptohet.

ËNDËRR

Nga Ana Ahmatova

Ëndërr

E dija, ti po më shihje n’ëndërr

Andaj gjumi s’po më zinte.

Një dritëz e mugët kaltëronte

e udhën më printe.

Kopshtin e mbretëreshës sodisje

Pallat’n’e saj të bardhë, kurorëderdhur

dhe portat arabeskash të zinj qëndisur

në hyrjet kumbuese gurëgdhendur.

Përpara ecje, mospërfillës ndaj rrugës

e mendoje: “Më shpejt, më shpejt,

Oh, sikur veç t’arrija ta gjeja,

të mos zgjohesha para se ta prekja ”.

Dhe roja i të bukurave porta

të thirri nga pas: “Ej, ku shkon?”

Kërkëllinte, po krisej akulli,

nën këmbë uji pis i zi sterroste.

“Ky është liqeni, - mendoje –

në liqen gjendet një ishull…”

Por në terrnajën e një hopi

një zjarr kaltërosh vezulloi.

Tek u zgjove në agun e ashpër

të një dite të shkretë, rënkove,

e për herë të parë

më thirre fort në emër.

Mjalti i egër ka shije lirie

Mjalti i egër ka shije lirie,

Pluhuri, shije rrezesh dielli,

Buzët e virgjëra, shije manushaqe,

dhe ari s’ka shije.

Luledjegësi ka shije uji

dhe dashuria, shije molle.

Por njëherë e mirë e kemi mësuar

Që gjaku veç shije gjaku ka…

Më kot prokurori romak,

Mes britmave ogurzeza të plebejve

lau përpara popullit duart,

e më kot mbretëresha e Skocisë

fshinte stërpikjet e kuqe

nga pëllëmbët hollake, në terrin

mbytës të pallatit mbretëror…

tablo: Blue lovers - Chagall

©Perktheu: Aida Baro

DASHURI E LARGËT

Nga Amin Maalouf

Mësoi të fliste për lumturinë, si të ishte

i lumtur nuk mësoi kurrë,

Mësoi të fliste për lumturinë, të ishte

i lumtur asfare.

Mësoi veçse të fliste për lumturinë.

Ndoshta qe i lumtur? Ndoshta, po.

Por prej gjithë netëve të rinisë,

s’i mbet’ më asgjë,

prej gjithçkaje që ka pirë,

s’i mbet’ veç një etje e pashuar,

prej gjithë përqafimeve,

s’i mbetën veç dy krahë cung.

Atë Xhufrè, që e mbante vesh

gjithë gjindja ndër bujtina,

tek kuvendonte,

zërin s’do t’ia ndjejë më kush.

Atë  Xhufrè, që përnatë

rëndonte  gjithë peshën e vet,

mbi kurmin e një gruaje,

askush nuk do ta shohë...

...më.

SEKSI, NGUSHËLLIM I MJERIMIT

Nga Pier Paolo Pasolini

Seksi, ngushëllim’ i mjerimit!

Ujkonja është  mbretëreshë, froni i saj

një gërmadhë, toka e saj një copë

lëndinë e pëgërë, skeptri i saj

një çantë e kuqe e feksur:

Leh natën, e ndyrë dhe e egër

si një mëmë e lashtë: mbron

mallin  dhe jetën e vet.

Rrufjanët, aneqark, luzmë,

kapadaij e çehrevrarë, mustaqellinj

brindizinas a sllavë, janë

krerë, mëkëmbës:  ujdisin

në terr, punët e tyre njëqind liretëshe,

duke i shkelur syrin sho-shoqit në heshtje, parrulla

duke shkëmbyer: bota, e përjashtuar, hesht

rreth atyre, që krejt janë vetpërjashuar,

kërma të heshtura grabitqarësh.

MACJA, GARDELINA DHE YJET

Nga Luigi Pirandello

Një gur. Edhe një gur tjetër. Një njeri kalon dhe i sheh pranë e pranë. Ç’mendon ky gur për gurin tjetër aty pranë? Po për pellgun, ç’dinte uji që rridhte aty? Njeriu sheh ujin dhe pellgun; ndjen ujin të llapashitet dhe arrin deri aty sa përfytyron që uji, duke kaluar aty, kushedi se ç’të fshehta i beson pellgut.

Ah, ç’natë e mbushur plot yje mbi çatitë e këtij fshati të varfër mes malesh!

Po ta shihje qiellin nga këto çati, bëje be se yjet atë natë nuk shihnin gjë tjetër veç tij, aq shumë xixëllonin që nga lart.

Dhe yjet nuk përfillnin as tokën.

Ato male? Si është e mundur, vallë, të mos e dinin që i përkisnin këtij fshati të vogël, që qëndron mes tyre thuajse prej njëmijë vjetësh?

Të gjithë i dinë emrat e tyre. Mali i Bririt, mali i Manit; dhe ata vetë s’e ditkëshin që qenë male? Po atëherë edhe shtëpia më e vjetër e këtij fshati nuk do ta pranonte se kishte lindur këtu, në qoshe të kësaj udhe, që është më e vjetra e të gjitha udhëve. A është e mundur, vallë?

Po atëherë?

RRËFENJË KËRSHËNDELLE

Nga Dino Buzzati

I zymtë dhe harkmprehtë është pallati i lashtë i peshkopëve, mureve të tij pikon igrasi, dhe qëndrimi aty në netët e dimrit është një torturë e njëmendtë. Edhe katedralja ngjitur me të është e stërmadhe, gjithë një jetë nuk mjafton t’i biesh aneqark nga kreu në fund, madje atje ka një aso kapërthimi kapelash dhe sakrestish ku pas shekujsh braktisjeje, do syresh kanë mbetur thuajse ende të pazbuluara. Ç’do të bëjë mbrëmjen e Kërshëndellave – pyesim vetiu - kryepeshkopi i hajthëm, vetëm fillikat, ndërsa gjithë qyteti feston? Si do ta mundë, vallë, trishtimin e shpirtit? Gjithsekush e ka nga një ngushëllim: vocërraku ka trenin dhe pinokun, motërza ka kukullën, mëma ka të vegjlit rrotull, i sëmuri një shpresë të re, beqari plak mikun e azdisjeve, i burgosuri zërin e një tjetri në qelinë pranë. Po kryepeshkopi  ynë si do t’ia bëjë, vallë? Buzëqeshte  i zellshmi dom Valentini, ndihmësi i shkëlqesisë së tij, tek dëgjonte gjindjen të fliste kësisoj. Kryepeshkopi ka Zotin, mbrëmjen e Kërshëndellave. I përgjunjur, vetëm fillikat, në mes të katedrales së akullt e të shkretë, në sy të parë mend të këput shpirtin, por veç ta dini, se! Ai s’është aspak fillikat, dhe as të ftohtë nuk ka, as i braktisur nuk ndjehet. Në mbrëmjen e Kërshëndellave, Zoti vërshon në tempull, për kryepeshkopin, anijatat grafullojnë nga prania e tij, në kuptimin e vërtetë të fjalës,  aq sa portat mezi mbyllen; e, ndonëse nuk ka as stufa, bën aq ngrohtë saqë bollat e bardha e të vjetra rizgjohen në varret e abatëve të hershëm dhe ngjiten përmes vrimave të ajrit të bimsave, duke nxjerrë hijshëm kokën nga drushtat e rrëfyestoreve.

Kësisoj qe atë natë Katedralja; dëngazi me Zot! E megjithëse e dinte që nuk i takonte atij, Dom Valentini u ndal, gjithë dëshirë madje, për të gatitur gjunjëtoren e prelatit. As pemë, kaposh e verë shkumëzuese! Kësodore, ajo mbrëmje Kërshëndellash. Në këto mendime e sipër, dëgjoi të trokitura në portë. “Kush troket në portat e Katedrales”, pyeti veten dom Valentini, “mbrëmjen e Kërshëndellave? Nuk janë lutur boll? Ç’u ka shkrepur në kokë të ndërkryerëve?” Dhe megjithëse foli kështu, shkoi të çelte portën. Tok me një shkulm ere,  hyri brenda edhe një culan krejt në zhele.

“Oh, sa shumë Zot!” – thirri gjithë duke vënë buzën në gaz ky i fundit e duke vështruar përqark. Oh, ç’hijeshi! Ndjehet që nga jashtë, madje! Hirësi, a s’mund të më jepni dhe mua pakëz? Ja, mendojeni vetë, është mbrëmja e Kërshëndellave.

-Është i shkëlqesisë së tij kryepeshkopit, - gjegji prifti. – I lypset atij, pas nja dy orësh. Shkëlqesia e tij bën një jetë shenjtori, s’ma do mendja se mëton që ai të heqë dorë edhe nga Zoti! Mandej, unë s’kam qenë kurrë hirësi.

-As pakëz fare, atë i përnderuar? Aty ka sa të duash! Shkëlqesia e tij as që do ta vinte re!

- Jo, të thashë... shko tani... Katedralja është e mbyllur për gjindjen, - dhe u nda me varfanjakun duke i zgjatur një kartmonedhë pesë liretëshe.

Me t’u larguar fatziu nga kisha, shì në atë çast Zoti u bë veri. I përdatur, Dom Valentini vështronte rretherrotull, duke këqyrur me vëmendje kupolat e errëta: as atje lart nuk qe Zoti. Kompleksi madhështor i kolonave, statujave, baldakinëve, altarëve, katafalkëve, shandanëve, rëndom fort i mistershëm dhe i gjithëpushtetshëm, qe shndërruar beftazi në derëmbyllur dhe ogurzi. Pas nja dy orësh kryepeshkopi do të zbriste në kishë.

Me shqetësim të madh dom Valentini çeli përgjysmë njërën nga portat e jashtme e vështroi në shesh. Hiçgjë! Edhe jashtë, ndonëse qe Kërshëndellë, gjëkundi nuk shihej gjurmë Zoti. Prej mijëra dritaresh të ndriçuara mbërrinin gjer tek ai jehona të qeshurash, gotash të thyera, melodish e madje edhe blasfemish. Asnjë kambanë, asnjë këngë.

Dom Valentini doli në zemër të natës, bariti nëpër udhët profane, mes zallahisë së gostive të zdërhallura. Veçse ai, ama, e dinte fort mirë ku duhej të trokiste. Kur hyri në shtëpi, familja mike po ulej në tryezë. Të gjithë e vështronin sho-shoqin dashamirësisht dhe përreth tyre kishte pakëz Zot.

-Kërshëndella të mbara, atë i përnderuar, – tha kreu i familjes,  – Do të na urdhëroni?

- Jam me ngut, o miq, - gjegji ai. – Nga pakujdesia ime, Perëndia ka braktisur Katedralen dhe shkëlqesia e tij pas pak do të shkojë të lutet. A nuk mund të më jepni tuajin? Tek e mbramja, ju jeni në shoqërinë e sho-shoqit, nuk keni nevojë të domosdoshme për të.

- I shtrenjti Dom Valentin, - ia ktheu kreu i familjes, - me sa duket, ju harroni që sot kemi Kërshëndella. Dhe bash sot u dashka që fëmijët e mi të bëjnë pa Zotin? Po më çudisni, dom Valentin.

Dhe shì në çastin që burri thosh kështu, Zoti shkiti jashtë dhomës, buzëqeshjet e hareshme u shuan dhe kaposhi i pjekur u ngjau si rërë mes dhëmbëve.

Asohere, ai u nis sërish, nëpër natë,  përgjatë udhëve të shkreta. Ec e ec Dom Valentini më së fundi, e pa sërish Zotin. Pat mbërritur në portat e qytetit dhe përpara tij shtrihej plot gjallëri, tek zbardhëllonte paksa nga bora, fushëtira e madhe. Mbi lëndina dhe rreshta manash ndehej dallgëzues Zoti, thua se qe në pritje. Dom Valentini ra në gjunjë.

- Ç’bëni kështu, atë i përnderuar? – e pyeti një katundar, - mos dashkeni të merrni ndonjë plevit me gjithë këtë acar?

-Vështro atje tej, o bir. Nuk e shikon?

Katundari vështroi pa fije habie.

- Është yni, - tha.  – Për çdo Kërshëndellë vjen të bekojë arat tona.

-Njerëz të mirë, – tha prifti, - a mund të më jepni pakëz dhe mua? Në qytet kemi mbetur pa Zot, gjer dhe kishat kanë mbetur shkretë.  Falmë vetëm pakëz, që kryepeshkopi të kalojë  Kërshëndella për të qenë, së paku.

-As të mos ju shkojë ndërmend, atë i dashur. Kushedi ç’mëkate të shëmtuara  keni bërë atje, në atë qytetin tuaj. Faji juaj. Bëni si të bëni.

-Doemos që mëkate janë bërë. E kush nuk mëkaton? Por mund të shpëtosh shumë shpirtra, o bir, mjafton të më thuash po.

- Boll të shpëtoj shpirtin tim! – qeshi nën buzë katundari  dhe shì në çastin që po thosh këto fjalë, Zoti u ngrit nga fushat dhe u davarit në terr.

Ai shkoi edhe më larg, duke kërkuar. Dukej se Zoti po bëhej ngaherë e më i rrallë dhe kushdo që zotëronte pakëz prej tij, nuk donte ta falte (por bash në çastin që ai përgjigjej jo, Zoti zhdukej, duke u larguar dora-dorës.)

Ja tek qe pra, Dom Valentini në kufijtë e një rrenoreje fort të gjerë dhe në fund, pikërisht në horizont, shkëlqente sërish ëmbëlsisht Zoti si një re gjatoshe. Prifti i ngratë u hodh në gjunjë në dëborë.

- Pritmë, o Zot, - përgjërohej, – për fajin tim kryepeshkopi ka mbetur  vetëm dhe sot kemi Kërshëndellat.

Këmbët i kishin ngrirë, çau udhën përmes mjegullës,  zhytej në borë gjer në gju, kur e kur plandosej përdhè sa gjatë gjerë. Edhe sa do të duronte kësisoj?

Gjersa dëgjoi një kor të shtruar e mallëngjyes, zëra engjëjsh, një rreze drite përshkënditej përmes mjegullës. Çeli një deriçkë të drunjtë: përpara iu hap një kishë fort e madhe dhe aty në mes, ndënë thëngjij dritëzash, një prift po lutej. Dhe kisha qe përplot me parajsë.

- Vëlla, - rënkoi Dom Valentini, në fije të fuqive, gjithë i mbuluar n’akull, - ki mëshirë për mua. Për fajin tim, kryepeshkopi im ka mbetur vetëm dhe ka nevojë për Zotin. Më jep pakëz mua, të lutem.

Dalëngadalë, ai që po lutej u kthye nga Dom Valentini. Dhe ky i fundit, duke e njohur, u zbeh edhe më shumë, në mundej.

-Kërshëndella të mbara dhe për ty, dom Valentin, - thirri kryepeshkopi duke i dalë përpara,  gjithë rrethuar prej brerores  së Zotit. – Po ku ishe futur, mor i bekuari djalë? Po ç’kërkove jashtë në këtë mot ujqish, o bir?!

©Perktheu: Aida Baro

TRE POEZI

Nga Salvatore Quasimodo

Njeriu i kohës sime

Ke mbetur po ai i epokës së gurit e hobeve,

njeri i kohës sime. Ti ishe në kabinë t’avionit,

mbi krahë dashakeq, meridianë vdekjeje.

Të pashë – brenda tankesh t’zjarrtë, pranë trekëmbëshit,

pranë rrotës së torturave. Të pashë: ishe ti

me shkencën tënde ekzakte kokulur ndaj shfarosjes,

pa dashuri. Pa Krisht. Dhe vrave sërish,

PORTRETI OVAL

Nga Edgar Allan Poe

Kështjella, ku adjutanti im kish guxuar të hynte me forcë, për të mos më lënë, ashtu i plagosur rëndë siç isha, ta  kaloja natën  në  qiell të  hapur, qe një prej atyre ngrehinave ku përzjehej trishtimi dhe shkëlqimi, që për një kohë të  gjatë kanë qenë një  prani e zymtë  mes Apeninesh, jo më pak në realitet, se në fantazinë e zonjës Redklif. Me sa dukej, kështjella qe braktisur kohët e fundit dhe përkohësisht. Ne u vendosëm në  një prej dhomave më të vogla e të mobiluara me më pak salltanete. Ajo gjendej në një kullëz të largët të  ndërtesës. Qe stolisur me ornamente të shumta, por ato qenë të rrënuara dhe të  vjetra. Muret qenë veshur me sixhade dhe zbukuruar me trofe të shumta heraldike e larmitrajtash, si dhe me një  numër jashtëzakonisht të  madh tabllosh moderne tepër të gjalla, rrethuar nga korniza të gdhendura të praruara. Për këto piktura, që  vareshin jo vetëm në muret kryesore, por dhe në shumë prej skutave më  të fshehta që arkitektura e çuditshme e kështjellës kishte sajuar – për këto tabllo, pra, ndoshta entuziazmi im paraprak më  kishte shtyrë  të  ndieja një interesim të  thellë; kësisoj, e urdhërova Pedron të  mbyllte kanatet e drunjta të  dritareve  të  dhomës, meqënëse tashmë qe errur, të ndizte qirinjtë  e një  shandani që  gjendej tek koka e shtratit tim dhe të  çelte krejt kortinkat e zeza të kadifenjta, të zbukuara me thekë, që  fshtillnin dhe vetë  shtratin.  I dëshiroja të  gjitha këto për t’u lëshuar, në  mos në  krahët e gjumit, të  paktën, këmbyerazi, herë në  soditjen e këtyre tabllove, herë në leximin e vëmendshëm të një libërthi, që e kisha gjetur mbi nënkresë e që paraqiste mendime kritike dhe përshkrime të  tyre.

Lexova për një  kohë  të  gjatë, - për një  kohë  të  gjatë  dhe me përkushtim, me përshpirtshmëri, sodita sërish tabllotë. Orët fluturuan të shpejta e të magjishme dhe ia mbërriti mesnata e terrtë. Pozicioni i shandanit nuk më pëlqente dhe, në  vend që  të  shqetësoja gjumin e shërbëtorit tim, zgjata dorën me vështirësi dhe e vendosa shandanin në  mënyrë të atillë që drita t’i hidhte më mirë rrezet e saj mbi libër.

Por ky veprim shkaktoi një pasojë krejt të  papritur. Dritat e qirinjve të  panumërt (kishte shumë syresh) tash kishin shkuar e binin mbi një  qoshk të  dhomës, që  gjer në atë çast kish qenë plotësisht në hije për shkak të  një kolone të  shtratit. Kësisoj, pashë  të  larë  në  dritë  një  tabllo që  më  parë  më  kish kaluar krejt pa u vënë re. Ishte portreti i një vashe të re, thuajse në prag të shndërrimit në grua. I hodha një vështrim fluturimthi tabllosë dhe mandej mbylla sytë. Pse e bëra këtë, as vetë nuk e pata të qartë në krye. Por teksa qepallat e mia qëndronin mbyllur, shqyrtova rrëmbimthi në mendje arsyet se pse i mbaja mbyllur. Kish qenë  një veprim i vetvetishëm për të fituar kohë dhe për të menduar – për të  qenë  i sigurt që  nuk më kishin bërë sytë – për të qetuar e shtruar fantazinë time e për ta shtyrë  drejt një  soditjeje më  të  qetë  e të  përmbajtur. Pas shumë pak çastesh, ia ngula sërish vështrimin tabllosë.

Që tash po shihja qartazi, nuk mundesha dhe as nuk doja të  dyshoja,  ngase shkëndija e parë e qirinjve mbi atë pëlhurë dukej se e kish davaritur çudinë e ëndrrës që  kish kapur në  befasi vetëdijen time, për të  më rikthyer beftazi në  jetën e njëmendtë.

Portreti, siç e kam thënë, ishte ai i një vashe. Paraqiste vetëm kokën dhe supet, në  atë stil që zakonisht quhet vignette; shumë  e ngjashme me stilin e kokave të parapëlqyera nga Salli*. Krahët, kraharori, e madje dhe rrëzat e flokëve rrëzëllitës shkriheshin në një mënyrë thuajse të  pakapshme në hijen e vagullt, por të  thellë që formonte sfondin e tërësisë së tabllosë. Korniza ish vezake,  e punuar me filigramë  sipas stilit mauresk, krejt e larë në ar. Si objekt arti, asgjë  s’mund të  ish më  e mrekullueshme se vetë  piktura. Por nuk mund të  kish qenë  as ekzekutimi i veprës, as bukuria e pavdekshme e fytyrës, që më kishin mallëngjyer kaq egërsisht dhe befasisht. Aq më pak, nuk mund të kish qenë fakti që fantazia ime, e shkundur nga dremitja, ta kishte ngatërruar kokën për atë  të  një  njeriu të  gjallë. E kuptova sakaq që  veçoritë  e vizatimit, të portretit me sfumaturë,  dhe të  kornizës do ta kishin davaritur sa çel e mbyll sytë  një  iluzion të  atillë  – madje përkundrazi, do të më kishin penguar t’i nënshtrohesha qoftë  edhe për një  çast atij. Duke i bluar gjatë  e gjerë  të gjitha këto mëdyshje, qëndrova, ndoshta një  orë, gjysmë ulur, gjysmë  shtrirë, me sytë  e ngulur mbi portret. Më  së  fundi, i kënaqur nga sekreti i vërtetë i efektit të saj, u lëshova krejtësisht mbi shtrat. Kisha zbuluar që  bukuria e tabllosë  rridhte nga dukuria qw tablloja përngjasonte krejt e besnikwrisht si të ish e gjallë, gjë që në krye më kish habitur, së fundi pështjelluar, rrëmbyer e frikësuar. Me një  drojë  të  thellë  dhe plot respekt e vendosa sërish shandanin në pozicionin e mëparshëm. Kësisoj, me të larguar nga këndvështrimi shkakun e tronditjes sime të thellë, kërkova ethshëm libërthin që  fliste për pikturat dhe historinë  e tyre. Me të  mbërritur tek numri që  tregonte portretin vezak, lexova fjalët vegimtare dhe të  çuditshme që vijojnë:

“Ish një  vashë me  bukuri të  rrallë , po aq e ëmbël, sa dhe plot gjallëri e hare. Dhe kobzi qe çasti  kur pa, dashuroi dhe u martua me piktorin. Ai, njeri plot pasione, studiues i zellshëm, hijerëndë, e tashmë i martuar me Artin e vet, ajo, një  çupë me bukuri të  rrallë, po aq e ëmbël, sa dhe plot gjallëri e hare; rrezatonte dritë  e buzëqeshje, dhe ish e gjallë  si drenushë; dashuronte dhe jepej me mish e me shpirt pas çdo gjëje; veç Artin e urrente, se shemër e kish; veç paletën, penelat dhe gjithë mjetet e tjera të pakëndshme s’i honepste dot se nga sytë  e të  shtrenjtit të saj e mërgonin. Kësisoj, pra, qe e tmerrshme për këtë grua të  dëgjonte piktorin të fliste për dëshirën që e kish kapluar për të  pikturuar dhe nusen e tij të  re. Por ishte kokëulur dhe e bindur ajo, andaj pozoi për shumë  orë pa kundërshtuar në dhomën e errët e të lartë  – në  kullëzën ku drita derdhej mbi pëlhurën e bardhë  vetëm nga lart. Por ai, piktori, lëvdohej veç me veprën e vet që përparonte orë pas ore, ditë pas dite. Ish njeri i apasionuar, vesves, i përhënur, që  ëndërronte me sy hapur; aq sa nuk donte t’i binte më  të  se drita që binte krejt e zbehtë në atë kullëz të vetmuar po ia shkrehte shëndetin dhe gjallërinë nuses së  tij, që  po ligej dita-ditës në sy të të  gjithëve, përveçse për sytë  e tij. Sidoqoftë, ajo buzëqeshte ende e ngaherë, pa u ankuar, ngase e shihte që  piktorit (ish piktor në  zë ai) i jepte kënaqësi të  madhe e të  zjarrtë  puna e tij, dhe punonte natë e ditë për të pikturuar portretin e asaj, që aq shumë e dashuronte piktorin, por që  dita-ditës po shuhej e po molisej  çdoherë e më shumë. Dhe me thënë të drejtën, kushdo që sodiste portretin fliste si nën zë për ngjashmërinë, si për një mrekulli të jashtëzakonshme, si për një dëshmi jo vetëm të aftësisë  së  piktorit, por edhe të dashurisë së thellë për atë, që ai po pikturonte në mënyrë krejt të pakrasueshme. Por në  fund, teksa vepra i avitej përfundimit, askush nuk u lejua të  hynte më në  kullë; piktori, tashmë  i përpirë marrëzisht nga vepra e vet, rrallë e më rrallë i hiqte sytë nga kanavaca, qoftë dhe vetëm për të parë fytyrën e nuses. Dhe nuk donte t’i binte më të që ngjyrat që shtronte mbi kanavacë, zhvoshkeshin nga mollëzat e asaj që i qëndronte pranë. Dhe kur patën kaluar shumë javë, dhe s’patën mbetur veçse pak gjëra për t’u bërë, një  penelatë tek buzët dhe një hije e lehtë mbi sy, shpirti i gruas u luhat edhe një herë  si flaka në  grykë të shandanit. Dhe atëbotë, penelata u shtrua, dhe hija u vendos; dhe për një çast, piktori mbeti i ngazëllyer përpara veprës që kishte nxjerrë nga duart; por një hop më vonë, sërish i përhumbur në soditjen e portretit, e kapluan ethet, dhe shumë  i zbehtë, dhe i lebetitur, duke britur me një zë të fuqishëm: “Kjo përnjëmend është  Jeta vetë!” u kthye beftazi për të vështruar të shtrenjtën e tij: Ajo kishte vdekur!”

*Thomas Sully – piktor amerikan

tabllo: Rebecca Smith -Thomas Sully

©Perktheu: Aida Baro

FUNDI I BOTËS

Nga Dino Buzzati

Një mëngjes, rreth orës dhjetë, një grusht i paanë pushtoi qiellin e qytetit; mandej, u hap ngadalë në formë kthetre dhe mbeti kështu i palëvizur, si shenjë e një rrënimi të jashtëzakonshëm.

Ngjante si gur, por nuk ishte gur, dukej si mish, por nuk ishte, dukej të kishte përbërje reje, por as re nuk ishte. Ishte Zoti; dhe fundi i botës.

Një murmurimë, që mandej u shndërrua në rënkim e më pas në kujë, u ngrit mbi lagjet e qytetit, derisa u bë një zë i vetëm, i pandarë dhe i tmerrshëm, që ngjitej drejt kupës qiellore si një trombë.

Luiza dhe Pietroja gjendeshin në një shesh të vogël, i vakët në atë orë të ditës, rrethuar nga pallate të mrekullueshëm dhe pjesërisht nga kopshtije. Por në qiell, në një lartësi të paskajshme, ndehej pezull ajo dorë.

Dritaret çeleshin kanat më kanat mes ulërimave e britmave të frikshme, ndërsa piskama fillestare e qytetit po qetësohej pak nga pak; zonja të reja, gjysmë lakuriq dilnin nëpër dritare për të parë apokalipsin. Njerëzia dilnin nga shtëpitë, shumica duke rendur, ndjenin nevojë të lëviznin, të bënin diçka, çfarëdo që të ishte, nuk dinin ku të futeshin.

Luiza shpërtheu në një vaj plot dënesë.

ITAKA

Nga Kavafis

Me t'marrë rrugën për n’Itakë,

uro që udha të të jetë e gjatë,

peripeci e sprova plot.

Lestrigonëve dhe Ciklopëvë

a tërbimit të Poseidonit – frikën mos ua ki.

Këso takimesh mb’udhë s’do të ndeshësh,

në munç mendjen të dëlirë ta ruash, në trup e shpirt

vetëdij' e patundur udhën ta prin. 

Me Ciklopë e Lestrigonë, jo aspak,

as me mizorin Poseidon nuk do të matesh

në munç përbrenda të mos i mbash

dhe shpirti yt shajni të mos thurë.