Mësoi të fliste për lumturinë, si të ishte
i lumtur nuk mësoi kurrë,
Mësoi të fliste për lumturinë, të ishte
i lumtur asfare.
Mësoi veçse të fliste për lumturinë.
Ndoshta qe i lumtur? Ndoshta, po.
Por prej gjithë netëve të rinisë,
s’i mbet’ më asgjë,
prej gjithçkaje që ka pirë,
s’i mbet’ veç një etje e pashuar,
prej gjithë përqafimeve,
s’i mbetën veç dy krahë cung.
Atë Xhufrè, që e mbante vesh
gjithë gjindja ndër bujtina,
tek kuvendonte,
zërin s’do t’ia ndjejë më kush.
Atë
Xhufrè, që përnatë
rëndonte gjithë peshën e vet,
mbi kurmin e një gruaje,
askush nuk do ta shohë...
...më.
Thosh:
“Ajo sqimatare dhe kokëulur është
e virtytshme dhe e ëmbël,
e guximshme dhe e ndrojtur,
e fortë dhe e brishtë,
princeshë me zemër fshatarke,
fshatarkë me zemër princeshe.
E bukur, pa kreninë e bukurisë,
fisnike, pa kreninë e fisnikërisë,
e mëshirshme, pa kreninë e mëshirës.”
Miqve që e qortonin:
“Një grua e atillë s’ekziston! Një grua
e atillë s’ekziston!”
U gjegjej:
“Ndoshta s’ekziston,
por ndoshta po.
Përtej detit... e pashë një ditë...
Shkonte ndanë udhës për në kishë.
Qysh atëbotë, veç për të kam sy...
Fjalët u tretën,
vështrimet u davaritën,
si flutura krahëpluhurosura,
me t’u shfaqur drita.”
Thoshte që nuk donte ta
mësonte emrin tim. Ende jo!
Përfytyronte t’mitë sy:
“Kanë ngjyrën e detit,
në të gdhirë të diellit,
kur vështron se si shkimen
në perëndim, hijet që davariten...”
Përfytyronte flok’t e mi:
“Janë pis të zinj e të hollë,
sa natën të padukshëm bëhen:
dhe veç me vesh mund t’i ndjesh,
si gjethe që pëshpërisin...”
Përfytyronte të miat duar:
“Duart e saj, duart e saj të lëmuara
shkasin si ujëra burimi;
i pres ndër të miat,
pëllëmbëhapura,
dhe avitem mbi to,
si ndanë një burimi për të pirë...
...symbyllur.”
Përfytyronte tw miat buzw:
Buzët e saj janë një tjetër burim
i gjallë,
që buzëqesh dhe murmurit
fjalë balsam,
dhe dashnorit të etur i jepet...”
E mandej thosh:
“Askurrherë kjo zonjë e largët,
s’do të jetë imja,
por unë jam i saji përngaherë,
e askënd tjetër s’do të njoh veç saj.”
Dhe unë me vete thosha:
“Vallë, në t’më njihte ky trubadur,
do t’m’i kushtonte me kaq
afsh të
tijat këngë?
Këngë do të më ngrinte,
në timin shpirt po t’kish hetuar?
E bukur, pa kreninë e bukurisë...
E bukur?
Kur unë vështroj pa pra përqark
për t’u siguruar se grua mbi grua
unë jam m’e bukura!?
Fisnike, pa kreninë e fisnikërisë?
Kur unë, herë tokat e Lindjes,
herë tokat e Perëndimit lakmoj,
sikur Providenca të m’i jepte
me hak!
E mëshirshme pa kreninë e mëshirës?
Kur unë mburrem me petkat e mia
më të mira, udhës për në meshë,
e mandej përgjunjem në kishë,
shpirtzbrazur!
Jam e bukur veçse në pasqyrën
e fjalëve të tij.”
Trubaduri i oborrit të tij
erdh’ t’më takonte:
iu shfaqa siç isha, i thashë të
mos mendonte shumë për mua.
Por tashmë, ai i marrosur qe.
Thoshte: “E pra, jam marrosur:
për hir të Zotit, marrosur jam.
Qysh sa kam dëgjuar të flitet për të,
askush tjetër s’ka vend në timin shpirt.
Natën, teksa fle,
fytyra e saj e ëmbël më fanitet,
me sytë e detit, tek më buzëqesh
dhe atëbotë them me vete
që është ajo,
edhe pse me të mitë sy,
kurrë
s’e kam parë.
Mandej, mëngjesit,
në shtrat,
qahem që s’dita ta ledhatoj,
as ta shtrëngoj.
A s’është marri kjo?”
Po, qe marrosur nga dashuria.
Pandehte se unë s’e dija,
por unë e dija.
Dija gjithçka që duhej të dija.
Që ishte një poet e këndonte
bukurinë time.
Që ishte një princ trubadur.
Që përdëllohej pas meje.
Kur mësoi që unë e dija
u shqetësua:
“Tash nuk mund të mendoj
më për të,
pa menduar që edhe ajo
po më vështron prej s’largu.
M’ish e ëmbël soditja e saj,
pa u parë nga ajo.
E lehtë m’ish kënga,
kur ajo s’e dëgjonte.
Tash... tash...
Tash lypset t’i dëgjojë nga
goja ime.
Nëse skuqet tek i dëgjon,
dua ta shoh të skuqet,
nëse fërgëllon,
dua ta shoh të fërgëllojë,
nëse psherëtin,
dua ta shoh të psherëtijë.
Tash s’është më aq larg.”
Dhe unë... unë epesha në
qerthullin e këtij trubaduri.
Këndoja këngët e tij, ndjehesha...
e ngashënjyer.
Po ç’fryt mund të sjellë
një dashuri e largët?
As miqësi të mirë,
as t’ëmbla përqafime,
as dasmë, as toka, as fëmijë,
ç’fryt pra, mund të sjellë
një dashuri e largët?
Nuk vuaja pse isha aq larg
prej atij që përdëllohej për mua,
që nuk diktoja në vështrimin e tij,
në m’dëshironte endè.
Nuk vuaja pse s’mundesha as
ta përfytyroja
me çka ngjante vështrimi i tij.
Nuk vuaja pse nuk e ndjeja kurrë
firomën e tij mbi timen lëkurë.
Ndoshta, një ditë do të vuaja,
por falë Zotit, nuk vuaja endè.
Këngët e tij më shumë
se ledhatime qenë,
e nuk dija nëse do ta dashuroja burrin,
siç dashuroja poetin,
nuk dija nëse do ta doja zërin e tij,
siç doja muzikën e tij.
Nuk vuaja.
Doemos që do të vuaja,
sikur ta prisja atë burrë,
e ai të mos vinte.
Por unë nuk e prisja.
Veç prej mendimit që atje, larg,
në fshat, një burrë mendonte për mua,
ndjehesha beftazi më pranë
tokave të mia të fëmijërisë.
Isha përtejdetësja e poetit
dhe poeti përtejdetësi im.
Mes dy brigjeve tona
fjalë të ëmbla rendnin.
Mes dy jetëve tona,
rridhte një melodi...
Jo, për hir të Zotit, nuk vuaja,
Jo, për hir të Zotit, nuk e prisja,
nuk e prisja...
Mandej, një ditë erdhi.
Ishte hera e parë që vinte
këmbë n’ujë.
Gjithë jetën pranë detit kish jetuar.
Sodiste marinarë, pelegrinë,
tregtarë të shkonin e të ktheheshin,
ose të mos ktheheshin më.
Kish kënduar me ta,
historitë e tyre kish dëgjuar.
Por qe e para herë që vinte
këmbë në ujë...
Kurrë më parë n’anije
s’kish dashur të hipte,
por kësaj rradhe, në fund
të udhëtimit isha unë,
rilindja e tij.
Uji pagëzues do t’ish i thellë dhe
i akullt,
por në fund të udhës,
një jetë e re do të zinte fill.
E megjithatë kishte drojë,
kishte frikë.
“Droja”, thoshte, “ zërin e arsyes
s’e dëgjon.
Druaj se mos nuk e gjej
e druaj se mos e gjej.
Druaj se do të më përpijë deti
para se t’mbërrij tek ajo
e druhem të mbërrij.
Druaj të vdes e druaj të jetoj,
a më kuptoni?
Lypsej me nxitim t’nisesha drejt
qytetit të saj,
e gafil zë veten tek i lutem Qiellit
që fill ere të mos fryjë ndër vela.
Nëse, në kët’ çast, një engjëll
të ngrihej dallgësh e t’më thosh:
“Xhufrè, dëshira jote u plotësua!”
unë s’do t’dija ç’të dëshiroja.
Përnjëmend kam dëshirë
ta shoh këtë grua të pacen?
E kam dëshirë që ajo të
më shohë?
Do të dua ende, vallë, t’i këndoj
dashurinë time prej s’largu,
pasi sytë e mi ta kenë kundruar
prej s’afërmi
e të kenë rrokur çdo regëtimë
të qepallave të saj,
çdo valëzim të buzëve të saj,
çdo psherëtimë të saj?
Nuk duhej ta kisha ndërmarrë
këtë lundrim.
Shkëlqimi i saj i largët le t’më
kish goditur gjatë, shumë gjatë,
në vend që të digjesha!
Isha Adami,
largësia ishte parajsa ime tokësore.
Përse të marr udhën drejt pemës?
Përse ta zgjas dorën drejt frutit?
Përse t’i avitem një ylli të zjarrtë?
E pra, Xhufreja kish marrë detin.
Dritëshkurtër!
S’kish dashur të mbetej një hije
e largët,
një histori e çuditshme që
trashëgohet si legjendë,
një zë i fuqishëm që imitohet.
Nuk qe i kënaqur t’ish veç
poet e trubadur.
Po vinte këtu.
Dritëshkurtër!
I marrosur dashurie,
i qe futur detit përmes
për t’më parë se si jam,
e unë ta shoh
në gjithë madhështinë e tij,
që unë ta shihja teksa buzët
e tij kuvendonin për mua.
Duhej të tregohesha e kujdesshme,
e ngashënjyer, mirënjohëse?
A të heshtja, t’gjasmoja shpërfilljen?
Duhej të qëndroja e largët, e paprekshme?
A përkundrazi, e dashur të shfaqesha?
Si do t’ish sjellë gruaja e këngëve të tij,
ajo të cilën ai e quan dashurinë e tij të largët?
E pra, ai qe në det.
Dritëshkurtër!
Mandej, kasneci i tij m’erdh.
“Imezonjë, kam ardhur t’ju sjell një lajm”, më
tha,
“një lajm të kobshëm”.
“E di
fare mirë ç’lajme më sillni”, gjegja.
“Xhufrèja është këtu. Anija e tij është
ankoruar në breg.
Sa kohë do të qëndrojë?”
Por s’ishte asfare kjo.
“Trubaduri Xhufrè është në agoni”, më tha.
“U ndje ligsht në det dhe s’u zgjua më.
Po e lë këtë botë. Veç ju mund ta mbani ende.
Po e sjellin këtu.”
Perëndi!
Me të më parë, më tha:
“Ju jeni, ju jeni, ju jeni.
Do t’ju kisha njohur mes
gjithë grave të botës.”
“Si ndjeheni?” e pyeta.
“I lumtur...”, tha.
“I lumtur siç mund të jetë një burrë,
fatin e të cilit përzemër e keni.
Fort mirë e di në ç’gjendje jam.
Mjekët mund ta gënjejnë
njeriun tek jep shpirt,
por grahmat e zemrës nuk rrejnë.”
“Ndoshta Zoti ynë ende
nuk do
t’ju rrëmbejë
prej atyre që ju rrethojnë,” gjegja.
“Të mos e keqpëdorim mirësinë e Qiellit.
Shëmbëlltyra e fundit që do të
më
mbetet nga kjo botë është fytyra juaj
dhe sytë
tuaj që më përqafojnë.
Zëri i fundit që do të dëgjoj
do të jetë juaji,
Ndjesia e fundit e trupit tim vdekatar
do të jetë dora ime e sfilitur
që prehet në lugun e dorës suaj.
E ç’t’i kërkoj më tepër Qiellit?
Edhe sikur njëqind vjet
të tjerë të jetoja ende
a do të mund të njihja lumturi
më të plotë se kjo?”
Dashuria nuk duhet mallkuar,
ndonëse jetën tradhëton
e vdekjes i bëhet krah.
Dashuria na jep gëzim.
Pse të mos ketë të drejtë
të kërkojë shpagim?
Dashuria kurrë s’është e padenjë,
në mos,
jemi ne të padenjë për dashurinë.
Dashuria kurrë nuk na tradhëton,
jemi ne që tradhëtojmë dashurinë.
I rrëfeva diçka që mendoja ta
mbaja për vete edhe për shumë kohë:
“Këngët tuaja, unë i recitoja
mbrëmjeve, e vetme, në odën time.
Dhe qaja,
nga lumturia.
Më tha se këngët e tij qenë aq të bukura,
ngase dashuria e tij qe e kulluar, dhe po
aq e bukur objekti i dashurisë së tij.
Po të më kishte soditur më parë, tha,
do të kishte gjetur fjalë edhe më të bukura
dhe një muzikë edhe më drithëruese.
E do të më kishte dashuruar më shumë.
Edhe unë do ta kisha dashuruar
më shumë, po.
Po aq sa ç’më dashuronte ai mua.
Mund t’i kisha thënë që e dashuroja.
“Sikur të mund të jetoja edhe pak”,
tha atëbotë, “vetëm paksa”.
Dashuria ime e largët,
tash është pranë meje,
kurmi im dergjet në krahët e saj
dhe unë frymëthith më
të ëmblin kundërmim.
Sikur morti të priste jashtë,
në vend që të më godiste kësisoj,
me padurim.”
“Sikur dashtë Qielli të më shëronte”,
më pyeti,
“do të
më zinit për dore e
drejt dhomës suaj të më shpinit?
A do të mund të prehesha pranë jush?
A do ta mbështesnit kryet mbi krahun tim?
Buzët tuaja pranë të mijave?”
Pohimit tim, iu gjegj:
“ Në këtë çast,
gjithçka
që dëshiroj kam.
E ç’mund të lyp më shumë nga jeta?”
Kurmi i tij u ligsht dhe mbaroi.
Më nuk lëvizi.
Por unë, oh Zot,
tash ende shpresoj, shpresoj ende.
Hyjnitë e lashta mund të ishin
mizore, por jo ti, oh Zoti i madh,
Ti je vetë mirësia dhe mëshira.
Ky vdekatar mbart në zemrën e vet
veç dashurinë më të kulluar,
i fal jetën një të panjohure të largët,
e si shkëmbim kënaqet veç
me një buzëqeshje.
Nëse s’je bujar me një qenie si ai,
o Perëndi, me kë do të jesh?
Kisha besuar tek ty, kisha shpresuar,
oh Zot,
që ti do të na e falje një çast,
një çast të vetëm lumturie
të njëmendtë,
pa vuajtje, pa molisje,
pa mortin që avitet,
një çast të shkurtër lumturie
të njëmendtë. Qe e tepërt, vallë?
Për çfarë deshe ta ndëshkosh?
Që më quajti perëndeshë?
Q’u nis me zulmë si Kryqëtar,
sikur të shkonte kundër të Pafeve,
kur veç tek unë do të vinte?
Mos vallë je zilepsur pas
lumturisë brishtake të njerëzve?
Xhufreja pandehte se po vinte tek unë,
dhe Vdekjen ndeshi.
Si mundet vallë, bukuria ime
të jetë karrem Morti?
Pandehu, tek unë,
të shihte Kthjelltësinë,
dhe s’isha veç rojë e Terreve!
Me hak s’e kam më të më duan,
Me hak s’e kam më të poetit këngë,
as në gji të një burri të qëndroj,
as të më ledhatojnë.
Në jetë të jetëve do të mbaj zi.
Do të vesh një pekt të rëndë leshi
e do të shkoj të fshihem
nën strehën e një manastiri,
e prej aty më s’do të dal,
as gjallë, as vdekur.
Jam e veja e një burri që
kurrë s’më njohu.
E kurrë më burrë tjetër
s’do të bëjë lug në shtrat’ tim.
Në qoftë Dashuri emri yt,
veç ty të adhuroj, Zot,
në qoftë Mirësi emri yt,
veç ty të adhuroj,
në qoftë Falje emri yt,
veç ty të ardhuroj, o Zot,
Në qoftë Përdëllim emri yt,
veç ty të adhuroj.
Lutja ime ngrihet drejt teje,
që je kaq larg meje, tash,
drejt teje që je kaq larg meje,
tash.
Falmë që në tënden dashuri dyshova,
falmë që në tënden dashuri dyshova,
falmë që tek ty dyshova!
Ti që dhe jetën për mua,
falmë që dyshova në tënden dashuri,
falmë që qëndrova kaq larg,
tash je ti më larg,
tash je ti më larg.
Zot, je ti,
je ti dashuria e largët,
Zot, je ti dashuria e largët...
Je ti...
...dashuria e largët...
©Perktheu: Aida Baro