Nga Dino Buzzati
I zymtë dhe harkmprehtë është
pallati i lashtë i peshkopëve, mureve të tij pikon igrasi, dhe qëndrimi aty në
netët e dimrit është një torturë e njëmendtë. Edhe katedralja ngjitur me të është
e stërmadhe, gjithë një jetë nuk mjafton t’i biesh aneqark nga kreu në fund,
madje atje ka një aso kapërthimi kapelash dhe sakrestish ku pas shekujsh
braktisjeje, do syresh kanë mbetur thuajse ende të pazbuluara. Ç’do të bëjë mbrëmjen
e Kërshëndellave – pyesim vetiu - kryepeshkopi i hajthëm, vetëm fillikat, ndërsa
gjithë qyteti feston? Si do ta mundë, vallë, trishtimin e shpirtit? Gjithsekush
e ka nga një ngushëllim: vocërraku ka trenin dhe pinokun, motërza ka kukullën,
mëma ka të vegjlit rrotull, i sëmuri një shpresë të re, beqari plak mikun e azdisjeve,
i burgosuri zërin e një tjetri në qelinë pranë. Po kryepeshkopi ynë si do t’ia bëjë, vallë? Buzëqeshte i zellshmi dom Valentini, ndihmësi i shkëlqesisë
së tij, tek dëgjonte gjindjen të fliste kësisoj. Kryepeshkopi ka Zotin, mbrëmjen
e Kërshëndellave. I përgjunjur, vetëm fillikat, në mes të katedrales së akullt
e të shkretë, në sy të parë mend të këput shpirtin, por veç ta dini, se! Ai s’është
aspak fillikat, dhe as të ftohtë nuk ka, as i braktisur nuk ndjehet. Në mbrëmjen
e Kërshëndellave, Zoti vërshon në tempull, për kryepeshkopin, anijatat
grafullojnë nga prania e tij, në kuptimin e vërtetë të fjalës, aq sa portat mezi mbyllen; e, ndonëse nuk ka
as stufa, bën aq ngrohtë saqë bollat e bardha e të vjetra rizgjohen në varret e
abatëve të hershëm dhe ngjiten përmes vrimave të ajrit të bimsave, duke nxjerrë
hijshëm kokën nga drushtat e rrëfyestoreve.
Kësisoj qe atë natë Katedralja; dëngazi
me Zot! E megjithëse e dinte që nuk i takonte atij, Dom Valentini u ndal, gjithë
dëshirë madje, për të gatitur gjunjëtoren e prelatit. As pemë, kaposh e verë shkumëzuese!
Kësodore, ajo mbrëmje Kërshëndellash. Në këto mendime e sipër, dëgjoi të
trokitura në portë. “Kush troket në portat e Katedrales”, pyeti veten dom
Valentini, “mbrëmjen e Kërshëndellave? Nuk janë lutur boll? Ç’u ka shkrepur në
kokë të ndërkryerëve?” Dhe megjithëse foli kështu, shkoi të çelte portën. Tok
me një shkulm ere, hyri brenda edhe një
culan krejt në zhele.
“Oh, sa shumë Zot!” – thirri gjithë
duke vënë buzën në gaz ky i fundit e duke vështruar përqark. Oh, ç’hijeshi!
Ndjehet që nga jashtë, madje! Hirësi, a s’mund të më jepni dhe mua pakëz? Ja,
mendojeni vetë, është mbrëmja e Kërshëndellave.
-Është i shkëlqesisë së tij kryepeshkopit,
- gjegji prifti. – I lypset atij, pas nja dy orësh. Shkëlqesia e tij bën një
jetë shenjtori, s’ma do mendja se mëton që ai të heqë dorë edhe nga Zoti!
Mandej, unë s’kam qenë kurrë hirësi.
-As pakëz fare, atë i përnderuar?
Aty ka sa të duash! Shkëlqesia e tij as që do ta vinte re!
- Jo, të thashë... shko tani...
Katedralja është e mbyllur për gjindjen, - dhe u nda me varfanjakun duke i
zgjatur një kartmonedhë pesë liretëshe.
Me t’u larguar fatziu nga kisha, shì
në atë çast Zoti u bë veri. I përdatur, Dom Valentini vështronte rretherrotull,
duke këqyrur me vëmendje kupolat e errëta: as atje lart nuk qe Zoti. Kompleksi
madhështor i kolonave, statujave, baldakinëve, altarëve, katafalkëve, shandanëve,
rëndom fort i mistershëm dhe i gjithëpushtetshëm, qe shndërruar beftazi në derëmbyllur
dhe ogurzi. Pas nja dy orësh kryepeshkopi do të zbriste në kishë.
Me shqetësim të madh dom
Valentini çeli përgjysmë njërën nga portat e jashtme e vështroi në shesh. Hiçgjë!
Edhe jashtë, ndonëse qe Kërshëndellë, gjëkundi nuk shihej gjurmë Zoti. Prej mijëra
dritaresh të ndriçuara mbërrinin gjer tek ai jehona të qeshurash, gotash të
thyera, melodish e madje edhe blasfemish. Asnjë kambanë, asnjë këngë.
Dom Valentini doli në zemër të
natës, bariti nëpër udhët profane, mes zallahisë së gostive të zdërhallura.
Veçse ai, ama, e dinte fort mirë ku duhej të trokiste. Kur hyri në shtëpi,
familja mike po ulej në tryezë. Të gjithë e vështronin sho-shoqin dashamirësisht
dhe përreth tyre kishte pakëz Zot.
-Kërshëndella të mbara, atë i përnderuar,
– tha kreu i familjes, – Do të na urdhëroni?
- Jam me ngut, o miq, - gjegji
ai. – Nga pakujdesia ime, Perëndia ka braktisur Katedralen dhe shkëlqesia e tij
pas pak do të shkojë të lutet. A nuk mund të më jepni tuajin? Tek e mbramja, ju
jeni në shoqërinë e sho-shoqit, nuk keni nevojë të domosdoshme për të.
- I shtrenjti Dom Valentin, - ia
ktheu kreu i familjes, - me sa duket, ju harroni që sot kemi Kërshëndella. Dhe
bash sot u dashka që fëmijët e mi të bëjnë pa Zotin? Po më çudisni, dom
Valentin.
Dhe shì në çastin që burri thosh
kështu, Zoti shkiti jashtë dhomës, buzëqeshjet e hareshme u shuan dhe kaposhi i
pjekur u ngjau si rërë mes dhëmbëve.
Asohere, ai u nis sërish, nëpër
natë, përgjatë udhëve të shkreta. Ec e
ec Dom Valentini më së fundi, e pa sërish Zotin. Pat mbërritur në portat e
qytetit dhe përpara tij shtrihej plot gjallëri, tek zbardhëllonte paksa nga
bora, fushëtira e madhe. Mbi lëndina dhe rreshta manash ndehej dallgëzues Zoti,
thua se qe në pritje. Dom Valentini ra në gjunjë.
- Ç’bëni kështu, atë i përnderuar?
– e pyeti një katundar, - mos dashkeni të merrni ndonjë plevit me gjithë këtë
acar?
-Vështro atje tej, o bir. Nuk e
shikon?
Katundari vështroi pa fije habie.
- Është yni, - tha. – Për çdo Kërshëndellë vjen të bekojë arat
tona.
-Njerëz të mirë, – tha prifti, -
a mund të më jepni pakëz dhe mua? Në qytet kemi mbetur pa Zot, gjer dhe kishat
kanë mbetur shkretë. Falmë vetëm pakëz,
që kryepeshkopi të kalojë Kërshëndella për
të qenë, së paku.
-As të mos ju shkojë ndërmend, atë
i dashur. Kushedi ç’mëkate të shëmtuara
keni bërë atje, në atë qytetin tuaj. Faji juaj. Bëni si të bëni.
-Doemos që mëkate janë bërë. E
kush nuk mëkaton? Por mund të shpëtosh shumë shpirtra, o bir, mjafton të më
thuash po.
- Boll të shpëtoj shpirtin tim! –
qeshi nën buzë katundari dhe shì në
çastin që po thosh këto fjalë, Zoti u ngrit nga fushat dhe u davarit në terr.
Ai shkoi edhe më larg, duke kërkuar.
Dukej se Zoti po bëhej ngaherë e më i rrallë dhe kushdo që zotëronte pakëz prej
tij, nuk donte ta falte (por bash në çastin që ai përgjigjej jo, Zoti zhdukej,
duke u larguar dora-dorës.)
Ja tek qe pra, Dom Valentini në
kufijtë e një rrenoreje fort të gjerë dhe në fund, pikërisht në horizont, shkëlqente
sërish ëmbëlsisht Zoti si një re gjatoshe. Prifti i ngratë u hodh në gjunjë në
dëborë.
- Pritmë, o Zot, - përgjërohej, –
për fajin tim kryepeshkopi ka mbetur vetëm
dhe sot kemi Kërshëndellat.
Këmbët i kishin ngrirë, çau udhën
përmes mjegullës, zhytej në borë gjer në
gju, kur e kur plandosej përdhè sa gjatë gjerë. Edhe sa do të duronte kësisoj?
Gjersa dëgjoi një kor të shtruar
e mallëngjyes, zëra engjëjsh, një rreze drite përshkënditej përmes mjegullës.
Çeli një deriçkë të drunjtë: përpara iu hap një kishë fort e madhe dhe aty në
mes, ndënë thëngjij dritëzash, një prift po lutej. Dhe kisha qe përplot me
parajsë.
- Vëlla, - rënkoi Dom Valentini,
në fije të fuqive, gjithë i mbuluar n’akull, - ki mëshirë për mua. Për fajin
tim, kryepeshkopi im ka mbetur vetëm dhe ka nevojë për Zotin. Më jep pakëz mua,
të lutem.
Dalëngadalë, ai që po lutej u
kthye nga Dom Valentini. Dhe ky i fundit, duke e njohur, u zbeh edhe më shumë,
në mundej.
-Kërshëndella të mbara dhe për
ty, dom Valentin, - thirri kryepeshkopi duke i dalë përpara, gjithë rrethuar prej brerores së Zotit. – Po ku ishe futur, mor i bekuari
djalë? Po ç’kërkove jashtë në këtë mot ujqish, o bir?!
©Perktheu: Aida Baro
©Perktheu: Aida Baro